نام شیمیایی : کلروفرم
فرمول شیمیایی : CHCL3
اسامی دیگر : Trichloride , Trichloromethane, Methyl trichloride , TCM
گرید محصول : صنعتی – آزمایشگاهی
دمای ذوب : 63- درجه سانتی گراد
دمای جوش : 61 درجه سانتی گراد
دمای نگهداری : 8-2 درجه سانتی گراد
تعریف کلروفرم :
کلروفرم ( تری کلرومتان ) مایعی خنثی , بی رنگ , سنگین و خوشبو که بخار آن سمی اعتیاد آور و تنفس طولانی آن کشنده است . این ماده غیر قابل اشتعال است و منفجر نمی شود .
تاریخچه کلروفرم :
کلروفرم در سال 1831 توسط شیمیدان فرانسوی اوژن کشف شد که آن را از استون و همچنین اتانول از طریق اثر پودر سفید کننده کلر تولید نمود . پزشک آمریکایی ساموئل گوتری نیز این ترکیب را تولید کرد . به طور مستقل justus فون liebig نیز به همین ترکیب دست یافت .
سنتز کلروفرم :
در صنعت با حرارت دادن مخلوطی از گاز کلر و کلرومتان یا متان در دمای 400 الی 500 درجه سیلسیوس تهیه می شود . در این فرایند ترکیبی از کلرومتان , دی کلرومتان , کلروفرم و تترا کلرید کربن به دست می آید که به روش تقطیر جداسازی می شوند . تری کلرومتان تحت تاثیر کلر بیشتر به تتراکلرید کربن تبدیل می شود . در مقیاس کوچکتر در آزمایشگاه از طریق واکنش هالوفرم بین استون و سدیم هیپوکلریت به دست می آید .
کاربردهای کلروفرم :
- کاربردهای صنعتی :
- از ماده شیمیایی کلروفرم می توان برای اتصالات قطعات چاپ سه بعدی استفاده کرد .
- کلروفرم به عنوان رسانه انتقال حرارت در کپسول های آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرد به طوری که دمای تتراکلرید کربن را پایین می آورد .
- به عنوان یک واسطه در تولید رنگینه ها و آفت کش هایی مانند کلروپیکرین عمل می کند و به عنوان یک گاز دودگر یا ماده ضدعفونی کننده تدخینی غلات و حبوبات انبار شده مورد استفاده قرار می گیرد . این ماده باکتری ها , ویروس ها و آفات را به وسیله کلرزنی از بین می برد .
- کلروفرم به عنوان حلال صنعتی برای چربی , واکس , رزین , روغن , گریس , چسب در عکاسی و خشک شویی استفاده می شود .
- در ساخت مواد شیمیایی آلی مانند سیکلوپروپان و تترافلورواتان که در تولید تفلون پلیمر نچسب یک واسطه است استفاده می شود.
- کاربردهای آزمایشگاهی :
از کلروفرم به عنوان یک معرف یا شناساگر آزمایشگاهی جهت تشخیص آمین های اولیه , برمید ها و پدیده ها استفاده می شود .
از آنجا که حلال بسیاری از ترکیبات آلی است در شیمی تجزیه جهت جداسازی چنین ترکیباتی مورد استفاده قرار می گیرد .
ماده شیمیایی کلروفرم دارای کاربردهای بسیاری در زیست شناسی مولکولی است که عبارتند از :
- در استخراج DNA از سلول با استفاده از یک بافر عصاره گیری
- استخراج روغن معدنی از نمونه های واکنش زنجیره ای پلیمراز
- بازیابی DNA از ژل های پلی آکریل آمید با استفاده از فنل
- ذخیره سازی lambada cDNA ,پلاکهای لامبدا و استخراج DNA پلاسمید
- کاربردهای پزشکی :
کلروفرم یکی از بهترین حلالهای آلکالوئیدها در فرم پایه آنهاست . بنابراین از این ماده جهت استخراج آلکالوئیدها از مواد گیاهی در صنایع داروسازی استفاده می شود . نمونه هایی از آن , استخراج مرفین از گیاه خشخاش و اسکوپولامین از داتورا می باشد .همچنین از کلروفرم باتوجه به ویژگی حلال بودن آن در استخراج آنتی بیوتیک ها , ویتامین ها و طعم دهنده ها استفاده می شود . کلروفرم می تواند به طور قانونی به عنوان یک بی حس کننده موضعی و حلال در دندانپزشکی به ویژه در پروسه های ریشه دندان یا روت کانال استفاده می شود . این ماده در فرمولاسیون دامپزشکی جهت کنترل عفونت کرم پیچی شکل در حیوانات خانگی و دام مورد استفاده قرار می گیرد .
خطرات کلروفرم :
کلروفرم به عنوان یکی از خطرناکترین مواد شیمیایی در هیدروکربن های کلردار فرار است . این ماده می تواند با تماس , بلع یا تنفس سبب آسیب به بدن فرد شود .
آسیب های این ماده ممکن است شامل موارد زیر باشد :
بیهوشی , مرگ دیررس , توقف ضربان قلب , فلج دستگاه تنفسی ,ضایعات کلیوی و کبدی , شستن چربی پوست و تحریک کنندگی آن
تماس حاد این ماده با پوست علائم زیر را به همراه می آورد : تهوع , گیجی , انجماد , سردرد , اضطراب , بیهوشی , خستگی , افت تنفسی , احساس مستی , التهاب سمی کبد , تجمع چربی در کبد , مرگ در حال بیهوشی (به سبب فلج شدن دستگاه تنفس یا از کار افتادن قلب )