آکریل آمید

توضیحات

تعریف آکریل آمید

آکریل آمید با فرمول شیمیایی C₃H₅NO یک مولکول کوچک هیدروفیل است که برای تولید مواد پلی آکریل آمید بکار می رود . پلی آکریل آمید در تصفیه آب آشامیدنی به عنوان یکی از انواع مواد پاک کننده به همراه مواد جامد برای تسهیل تصفیه آب و حذف مواد زاید آن بکار می رود. به علاوه از پلی آکریل آمید در تهیه چسب , کاغذ , پلاستیک ها و مواد آرایشی استفاده می شود . مواد پلی اکریل آمید حاوی مقادیر خیلی کمی از آکریل آمید هستند . آکریل امید در دود سیگار نیز وجود دارد و استعمال سیگار به طور قابل توجهی باعث مواجهه با آکریلامید می شود .

تا قبل از 2002 تصور می شد که مواجهه با آکریلامید عمدتا از طریق مصرف آب و استفاده از وسایل آرایشی صورت می گیرد . اگرچه احتمالا آکریل آمید همیشه در غذاهای پخته وجود داشته است ولی در سال 2002 در مطالعات انجام شده در سوئد برای اولین بار وجود مقادیر نسبتا زیاد آکریلامید در غذاهای غنی از کربوهیدرات مانند سیب زمینی و محصولات غلات که درجه حرارت های بسیار بالا ( بالاتر از 120 درجه سانتی گراد )پخته و یا سرخ می شوند , مشاهده شد این یافته از اهمیت زیادی برخوردار بود , به ویژه اینکه غلظت آکریلامید در غذاها به طور قابل توجهی بیشتر از سایر مواد سرطانزای شناخته شده موجود در غذاها مانند هیدروکربن های آروماتیک پلی سیکلیک و اتیل کربامات است.

بیشترین غلظت آکریلامید در چیپس سیب زمینی و سیب زمینی سرخ شده مشاهده شده است ولی در غذاهای دیگر نیز وجود دارد. آکریل آمید در بسیاری از غذاها اعم از غذاهای تهیه شده به طور صنعتی , در مراکز تهیه غذا و در منزل وجود دارد. آکریلامید هم در غذاهای اصلی مانند نان و سیب زمینی و هم در محصولات خاصی مانند چیپس , بیسکوئیت و قهوه می تواند وجود داشته باشد.

حد مجاز برای آکریلامید در مواد غذایی

بر اساس رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت , 5 میکروگرم آکریلامید در یک لیتر آب آشامیدنی به عنوان غلظت قابل تحمل برای سلامتی در نظر گرفته شده است . قانون اتحادیه اروپا در این مورد 1 میکروگرم آکریلامید در یک لیتر اب آشامیدنی است . بر اساس یکی از منابع , متوسط دریافت آکریلامید از طریق مواد غذایی در جامعه در محدوده 3 تا 8 میکروگرم آکریلامید به ازای کیلوگرم وزن بدن در روز تخمین زده شده است . کمیته تخصصی مشترک سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و کشاورزی , متوسط دریافت آکریلامید از طریق مواد غذایی را در سطح ملی در محدوده 3 تا 2 میکروگرم به ازای کیلوگرم وزن بدن در روز در جمعیت عمومی تخمین زده است.برای ورود آکریلامید از بسته بندی های پلاستیکی مواد غذایی به داخل غذا حد مجازی در نظر گرفته شده است , به طوری که این مقدار نباید مساوی و یا بیشتر از 0.1 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن ماده غذایی باشد.

چگونگی ایجاد آکریل آمید در محصولات غذایی:

آکریل آمید طی پخت یا فرایند در درجه حرارت های بالا ( بالاتر از 120 درجه سانتی گراد ) مثلا هنگام پختن محصولات نانوایی , کباب کردن و یا سرخ کردن , در برخی غذاها مخصوصا مواد غذایی گیاهی غنی از کربوهیدرات و کم پروتئین ایجاد می شود و به نظر می رسد با افزایش زمان و دمای پخت , مقدار آن در غذا افزایش پیدا می کند .معمولا بخارپز کردن باعث ایجاد آکریل آمید نمی شود . تا به حال بیشترین مقدار این ماده در غذاهای نشاسته ای ( محصولات سیب زمینی و غلات مشاهده شده است .

مضرات آکریل آمید بر سلامتی

در مورد اثر آکریل آمید بر سلامت عمومی ابهامات زیادی وجود دارد . مواجهه شغلی با مقادیر بسیار زیاد آکریلامید باعث تخریب عصبی افراد شده است . در مطالعات مشاهده شده است که آکریل آمید در دوزهای بالا می تواند در حیوانات ایجاد سرطان کند . به همین دلیل محققین پیشنهاد می کنند که ممکن است آکریلامید در انسانها نیز سرطان زا باشد . به علاوه دوزهای خاصی از آکریلامید برای سیستم عصبی حیوانات و انسانها سمی هستند .در یک مطالعه بر روی افراد میانسال مشاهده شد که مصرف متوسط روزانه 8.40 میکروگرم آکریلامید در مقایسه با مصرف متوسط روزانه 5.9 میکروگرم آکریلامید از طریق مواد غذایی , خطر ابتلا به سرطان سلولی کلیه را افزایش می دهد.

توصیه ها

1- سلامت خود را فدای طعم لذیذ نان های برشته نکنید و اگر قصد خرید نان های نازک برشته شده ای را دارید که حاوی زیره , کنجد , تخمه و … هستند آنهایی را که رنگ روشن داشته و در اصطلاح برشته نشده هستند را انتخاب کنید.

2- از تست کردن نان اجتناب کنید و در صورت ضرورت نان را درجه کم حرارت دهید و به مدت کوتاه تست کنید.

3-در ترکیب سوسیس جهت ایجاد بافت مطلوب از مواد پرکننده ای چون آرد و نشاسته استفاده می شود . این مواد هنگام سرخ شدن سوسیس در روغن منجر به پف کردن و قهوه ای شدن آن می شوند که این ویژگی , محصول را بسیار خوش طعم و خوش ظاهر می کند اما باید بدانید قهوه ای شدن بیش از حد که در نتیجه سوختن ترکیبات کربوهیدراتی سوسیس است می تواند منجر به افزایش میزان آکریلامید محصول شود.

4-برای پختن کیک و پیتزا در سینی فر به شدت اجتناب ورزید و در صورت برشته شدن حاشیه آن را دور بیندازید.

6-برای خرید نان سوخاری آنهایی را که رنگ روشن دارند انتخاب کنید.

7-از مصرف بیسکویت و کلوچه هایی که سطح زیرین آنها سوخته است بپرهیزید.

8-ذخیره کردن سیب زمینی در یخچال توصیه نمی شود , چون در این دما فروکتوز بیشتری تولید شده و در نتیجه آکریل آمید بیشتری در اثر پخت در حرارت بالا مثل سرخ کردن به وجود می آید.

9-قرار دادن سیب زمینی در آب قبل از سرخ کردن به مدت یک ساعت سبب کاهش تشکیل آکریل امید می شود.

10- هر چقدر رنگ سیب زمینی هنگام سرخ کردن تیره تر شود , میزان آکریل آمید تشکیل شده بیشتر است . یعنی رابطه ای مستقیم بین تشکیل آکریل آمید و قهوه ای شدن در حین پخت وجود دارد.

11-نیمه آب پز کردن سیب زمینی قبل از سرخ کردن نیز سبب کاهش آکریل آمید می شود.

12-از سرخ کردن سیب زمینی های لکه دار نیز باید خودداری شود.

13-کم کردن حرارت ( در مراحل مختلف آماده سازی ماده غذایی ) یا استفاده از حرارت غیر مستقیم در پخت

14-اصولا کمتر چیپس و غذاهای سرخ شده مصرف کنید .

کاربردهای آکریل آمید

1-برای تولید ماده اولیه پلی آکریل آمید و محصولات مرتبط با آن استفاده می شود.

2-برای سنتز هیدروژل ها استفاده می شود.

3-برای تهیه ژل پلی آکریل آمید کاربرد دارد.

4-برای آگلومره کردن شبکه فیلامنت میانی ویمنتین و کراتین استفاده می شود.

5-در تهیه و شناسایی بستر کشت نرم استفاده می شود.

6-می توان از آکریل آمید برای تعیین وزن مولکولی نسبی اسید استفاده کرد.

7-می توان از اکریل آمید برای تعیین وزن مولکولی نسبی اسید استفاده کرد.

8-به عنوان عامل کنترل جریان برای افزایش تولید نفت از چاه ها استفاده کرد.

9-به عنوان عامل استحکام کننده کاغذ استفاده می شود.

10-به عنوان عامل اتصال عرضی برای پلیمرهای وینیل و برای افزایش چسبندگی پلیمرهای چربی دوست , افزایش نقطه نرم شدن رزین و افزایش مقاومت در برابر حلال استفاده می شود .

11- برای تعیین پروتئین توسط الکتروفورز ژل سدیم دودسیل سولفات – پلی آکریل آمید کاربرد دارد.

12-به عنوان اصلاح کننده خاک , اصلاح کننده فیبر , بایندر,عامل اتصال عرضی و رزین حساس به نور استفاده می شود.

13- عمدتا در آزمایشگاههای تحقیقاتی برای الکتروفورز , کروماتوگرافی , میکروسکوپ الکترونی استفاده می شود.

14-به عنوان لخته ساز در تصفیه آب و تصفیه فاضلاب استفاده می شود.

15- برای ساخت پلیمر پلی اکریل آمید محلول در آب استفاده می شود که می تواند به عنوان یک عامل تزریق شیمیایی برای مسدود کردن آب و تثبیت شن و ماسه در تونل ها , چاه های نفت , معادن و سدها , منعقد کننده ها برای تصفیه آب و گل حفاری و نگهدارنده استفاده می شود.

 

 

نام	آکریل آمید
نام لاتین	Acrylamide
نام های مترادف	2-پروپنامید / آکریلیک اسید آمید
برند	مرک
کشور	آلمان
پک	100g / 500g /1 kg
گرید	سنتزی
فرمول شیمیایی	C3H5NO
نوع بسته بندی	بطری پلاستیکی
کاتالوگ نامبر	800830
کس نامبر	79-06-1
EC نامبر	201-173-7
HS code	00 19 2924
شکل ظاهری	جامد کریستالی
رنگ	سفید
نقطه ذوب	82-86°C
نقطه جوش	125°C
دانسیته	1/322g/cm3
فشار بخار	0.03mmHg (40°c)
دانسیته بخار	2/45 (vs air)
نقطه اشتعال	138°C
دمای اشتعال	424°C
حلالیت در آب	216g/100ml