نام شیمیایی : فرمیک اسید
فرمول شیمیایی : HCOOH
اسامی دیگر : متانوئیک اسید , جوهر مورچه , Methanoic acid , Aminie acid , Formylic acid ,Oxomethanol
شکل و حالت فیزیکی : مایع بی رنگ
نقطه ذوب: ℃8/2 -8/4
نقطه جوش : ℃100/8
نقطه اشتعال : ℉133
دمای نگهداری : ℃ 2-8
حلالیت در آب : محلول در آب
64-18-6 : CAS number
تعریف :
اسید فرمیک ( جوهر مورچه ) یا متانوئیک اسید , ساده ترین عضو گروه کربوکسیلیک اسیدها است . فرمول شیمیایی آن HCOOH بوده و در طبیعت در نیش حشراتی مانند مورچه و زنبور یافت می شود . همچنین ترکیب عمده , ماده گزش زا در برگ گزنه است . ریشه لغوی فرمیک اسید از نام لاتینی مورچه ( Formica ) گرفته شده است زیرا این ترکیب اولین بار از تقطیر تخریبی مورچه به دست می آید .
تاریخچه :
در سده 15 شیمیدانها و دانشمندان علوم طبیعی می دانستند که از تجمع مورچه ها بخارهای اسیدی متصاعد می شود . اولین بار جان ری طبیعت شناس انگلیسی در سال 1671 این اسید را از تقطیر توده ای از مورچه های مرده جدا کرد . اما سنتز شیمیایی آن اولین بار توسط شیمیدان فرانسوی ژورف گیلوساک از اسید هیدروسیانیک انجام گرفت . در سال 1855 شیمیدان فرانسوی دیگری به نام مارسلن پرتولو اسید فرمیک را با استفاده از مونواکسید کربن سنتز کرد , شبیه روشی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرد .
خواص عمومی :
اسید فرمیک به خوبی با اب و بیشتر حلالهای آلی قطبی مخلوط می شود . در هیدروکربن ها هم تا حدی حل می شود . اسید فرمیک در فاز گازی و در هیدروکربن ها به صورت دیمرهایی است که با پیوند هیدروژنی به هم متصل شده اند . در فاز گازی پیوند هیدروژنی میان مولکولهای اسید فرمیک باعث انحراف از قانون گازهای ایده آل می شود .
کاربرد :
- در پردازش پارچه و صنعت نساجی
- به عنوان نگهدارنده در غذای دام
- صنعت دباغی و چرم
- در صنعت لاستیک سازی برای تولید مواد اولیه لاستیک خام
- صنعت خوشبوکننده ها
- در زنبور داری , به منظور از بین بردن موش ها
- ساخت عطرهای مصنوعی با استر
- به عنوان ماده موثر برای از بین بردن سنگ آهک
- به عنوان نگهدارنده ضد باکتریایی و سموم دفع آفات
- به عنوان افزودنی در صنایع غذایی و سیلو
- به عنوان ضد خوردگی در صنعت نفت و گاز
- به عنوان حلال در تولید اسانس ها و عطر ها
- برای دفع و از بین بردن زگیل در بدن انسان
- در صنایع آبکاری مانند حمام های آبکاری نیکل
- لاتکس لاستیکی انعقادی
- بازسازی لاستیک قدیمی
- پنهان سازی و مخفی کردن لوله کشی
- برای ساخت نمک های فلزی از جمله فرمت های نیکل , کادمیوم و پتاسیم
- ساخت لاک
- ساخت شیشه
- پلاستیک کننده های رزین وینیل
- در سنتز شیرین کننده مصنوعی , آسپارتام
- در مرغداری به منظور از بین بردن باکتری سالمونلا( باکتری غذایی دام ) به غذای مرغ ها اضافه می شود .
- مورد مصرف در پاک کننده های خانگی و هم پاک کننده های صنعتی
- فرایند سولفورزدایی از گاز دودکش
- برای از بین بردن موهای زائد
- در پیل های سوختی مایع
خطرات در مورد استفاده فرمیک اسید:
- در صورت تماس مایع یا بخار با پوست باعث سوختگی می گردد.
- در صورت تماس با چشم باعث آسیب دائمی می شود .
- در صورت تنفس , دستگاه تنفسی را تحریک و عامل سوزش می شود.